Kaproik asit, keskin bir kokuya sahip, altı karbonlu bir yağ asididir. Esterlerin, parfümlerin, yağlayıcıların üretiminde ve gıda aroma maddesi olarak kullanılır.
| IUPAC Adı | Heksanoik asit |
| Moleküler formül | C6H12O2 |
| CAS numarası | 142-62-1 |
| Eş anlamlı | Heksanoik asit, n-kaproik asit |
| InChI | InChI=1S/C6H12O2/c1-2-3-4-5-6(7)8/h2-5H2,1H3,(H,7,8) |
Kaproik asidin özellikleri
Kaproik Asit Formülü
Heksanoik asitin formülü C6H12O2’dir. Altı karbon atomu, on iki hidrojen atomu ve iki oksijen atomundan oluşur. Moleküler formül, heksanoik asidin bileşimi hakkında önemli bilgiler sağlar.
Kaproik Asit Molar Kütlesi
Heksanoik asidin molar kütlesi 116,16 g/mol’dür. Bir heksanoik asit molekülündeki tüm atomların atomik kütlelerinin eklenmesiyle hesaplanır. Molar kütle, belirli bir numunedeki heksanoik asit miktarının belirlenmesi gibi çeşitli hesaplamalar için çok önemlidir.
Kaproik asidin kaynama noktası
Heksanoik asitin kaynama noktası 205°C’dir (401°F). Kaynama noktası, heksanoik asidin sıvıdan gaza dönüştüğü sıcaklığı gösterir. Bu, heksanoik asidin saflaştırılmasını veya damıtılmasını içeren işlemler için önemli bir özelliktir.
Kaproik asit Erime noktası
Heksanoik asidin erime noktası yaklaşık -3,4°C’dir (25,9°F). Bu, katı heksanoik asidin sıvıya dönüştüğü sıcaklıktır. Erime noktası, heksanoik asidin katılaşmasını veya kristalleşmesini kontrol etmek gibi çeşitli uygulamalar için önemlidir.
Kaproik asit yoğunluğu g/mL
Heksanoik asitin yoğunluğu yaklaşık 0,92 g/mL’dir. Yoğunluk, birim hacim başına kütlenin ölçüsüdür ve heksanoik asidin kompaktlığı hakkında fikir verir. Bir çözeltideki heksanoik asidin konsantrasyonunu veya saflığını belirlemek için kullanışlıdır.
Kaproik Asit Molekül Ağırlığı
Heksanoik asidin moleküler ağırlığı 116,16 g/mol’dür. Molekül ağırlığı, tek bir heksanoik asit molekülünün kütlesini temsil eder ve stokiyometrik hesaplamalarda ve kimyasal reaksiyonlarda reaktanların ve ürünlerin miktarlarını belirlemek için kullanılır.
Kaproik asidin yapısı
Heksanoik asidin yapısı, bir ucunda karboksilik asit fonksiyonel grubu (-COOH) bulunan altı karbon atomlu bir zincirden oluşur. Bu düz zincir yapısı, kimyasal özelliklerine ve diğer maddelerle etkileşimlerine katkıda bulunur.
Kaproik asidin çözünürlüğü
Heksanoik asit suda çok az çözünür ancak etanol, eter ve benzen gibi organik çözücülerde kolaylıkla çözünür. Heksanoik asidin çözünürlüğü, karbon zincirinin uzunluğundan ve çözücünün polar doğasından etkilenir.
| Dış görünüş | Renksiz sıvı |
| Spesifik yer çekimi | 0,92 gr/ml |
| Renk | Renksiz |
| Koku | Dönüm |
| Molar kütle | 116,16 gr/mol |
| Yoğunluk | 0,92 gr/ml |
| Füzyon noktası | -3,4°C |
| Kaynama noktası | 205°C |
| Flaş noktası | 93°C |
| sudaki çözünürlük | Az çözünür |
| çözünürlük | Organik çözücülerde çözünür (etanol, eter, benzen) |
| Buhar basıncı | 25°C’de 0,74 mmHg |
| Buhar yoğunluğu | 4.01 (hava = 1) |
| pKa | 4.89 |
| pH | Yaklaşık 5-6 |
Kaproik asidin güvenliği ve tehlikeleri
Heksanoik asit bazı güvenlik riskleri oluşturabilir ve kullanırken dikkatli olunmalıdır. Doğrudan temas veya buharlarının solunması halinde ciltte, gözlerde ve solunum sisteminde tahrişe neden olabilir. Eldiven, gözlük ve yeterli havalandırma gibi koruyucu önlemler kullanılmalıdır. Heksanoik asitin yutulması gastrointestinal rahatsızlığa neden olabilir. Yanıcıdır ve tutuşturucu kaynaklardan uzak tutulmalıdır. Dökülme durumunda uygun temizleme prosedürleri takip edilmelidir. Heksanoik asitin dikkatle kullanılması, olası risklere karşı güvenlik talimatlarına uyulması ve güvenli bir çalışma ortamının sağlanması önemlidir.
| Tehlike sembolleri | GHS07 (ünlem işareti) |
| Güvenlik Açıklaması | Cilt ve gözlerle temasından kaçının. İyi havalandırılan bir ortamda kullanınız. |
| BM kimlik numaraları | BM 2829 |
| HS kodu | 2915.50.00 |
| Tehlike sınıfı | Sınıf 8 (aşındırıcı) |
| Paketleme grubu | GE III |
| Toksisite | Düşük toksisite; Cildi, gözleri ve solunum sistemini tahriş eder. |
Kaproik asit sentez yöntemleri
Heksanoik asit çeşitli yöntemlerle sentezlenebilir. Yaygın bir yöntem, heksanolün potasyum permanganat (KMnO4) veya kromik asit (H2CrO4) gibi oksitleyici maddeler kullanılarak oksidasyonudur. Bu süreçte heksanol, heksanoik asit oluşturmak üzere oksidasyona uğrar.
Başka bir yaklaşım, heksanoik asitten türetilmiş bir siklik ester olan kaprolaktonun hidrolizini içerir. Kaprolaktonun suyla işlenmesiyle heksanoik aside parçalanır.
Mikroorganizmalar, özellikle bakteri veya mantarlar, şeker veya karbonhidratların fermantasyonu yoluyla glikozu veya diğer şeker kaynaklarını heksanoik asite dönüştürür. Bu biyodönüşüm yöntemi, heksanoik asitin daha sürdürülebilir ve çevre dostu bir şekilde üretilmesine olanak tanır.
Heksanoik asit üretiminde bütiraldehitin karbon monoksit ile karboksillenmesi ve nikel veya kobalt kompleksi gibi uygun bir katalizör kullanılmasıyla elde edilebilir.
Ek olarak heksanoik asit, bir öncü bileşik olan adipik asidin hidrojenlenmesiyle sentezlenebilir. Hidrojenasyon işlemi adipik asidin çift bağlarını azaltır ve bunun sonucunda heksanoik asit oluşur.
Bu sentez yöntemleri, heksanoik asit üretmek için her birinin kendi avantajları ve hususları olan farklı yollar sunar. Yöntemin seçimi, ham maddelerin mevcudiyeti, istenen verim ve çevresel hususlar gibi faktörlere bağlıdır.
Kaproik asitin kullanım alanları
Heksanoik asit, çok yönlü özelliklerinden dolayı çeşitli endüstrilerde geniş uygulama alanı bulmaktadır. İşte bazı yaygın kullanımlar:
- Koku ve aroma endüstrileri, ester üretiminde yaygın olarak heksanoik asit kullanır.
- Heksanoik asit, çeşitli parfümlere meyvemsi veya tereyağlı bir koku verir ve bu da onu imalatlarında önemli bir bileşen haline getirir.
- Gıda endüstrisi, kendine özgü, keskin bir tat veren, aroma maddesi olarak heksanoik asidi kullanır.
- Yüksek sıcaklık ve basınçta çalışan makine ve ekipmanlara yönelik yağlayıcıların üretiminde heksanoik asit hammadde olarak kullanılır.
- Heksanoik asit, plastikleştiricilerin sentezinde bir yapı taşı görevi görerek plastiklerin esnekliğini ve dayanıklılığını artırır.
- İlaç endüstrisi, antiseptiklerin ve antimikrobiyal maddelerin üretiminde kimyasal bir ara madde olarak heksanoik asidi kullanır.
- Yapıştırıcılar ve kaplama endüstrileri, ester bazlı polimerlerin sentezinde heksanoik asit kullanır.
- Heksanoik asit, naylon üretiminde önemli bir bileşen olan kaprolaktam üretiminde hammadde görevi görür.
- Sabunlar ve losyonlar gibi kişisel bakım ürünleri, tat ve kokuların sentezinde heksanoik asit içerir.
- Çeşitli endüstriler, metal yüzeyleri bozulmadan korumak için korozyon önleyici olarak heksanoik asit kullanır.
Bu çeşitli uygulamalar, heksanoik asidin kokulardan aromalara, ilaç ve malzeme imalatına kadar birçok sektörde çok yönlülüğünü vurgulamaktadır.
Sorular:
S: Kaproik asidin moleküler formülü nedir?
A: Heksanoik asidin moleküler formülü C6H12O2’dir.
S: Kaproik asitteki karbonun yüzdesi nedir?
A: Heksanoik asit %54,55 karbon içerir.
S: Kaproik asitin kaynakları nelerdir?
C: Heksanoik asit, tereyağı ve peynir gibi süt ürünlerinin yanı sıra bazı bitkisel yağlar da dahil olmak üzere çeşitli doğal kaynaklarda bulunabilir.
S: Kaproik asit antimikrobiyal midir?
C: Evet, heksanoik asit antimikrobiyal özellikler sergiler ve belirli mikroorganizmalara karşı doğal bir koruyucu görevi görebilir.
S: Kaproik asidin faydaları nelerdir?
C: Heksanoik asitin, kokular ve tatlar, farmasötikler ve diğer kimyasalların üretimi için bir öncü olarak dahil olmak üzere çeşitli uygulamalarda potansiyel faydaları vardır.
S: Kaproik asitin temeli nedir?
C: Heksanoik asidin spesifik bir bazı yoktur; kendisi de karboksilik asitler grubuna ait bir asittir.