Gökyüzünde görünen mavi, yeşil, turuncu, kırmızı ve mor tonlarından sorumlu kimyasal bir elementin olduğunu biliyor muydunuz? Evet, vücut kütlesi diğer elementlerle birleştirilmiş atomların %3’ünü temsil eden Azot’tur. Bu gazın neye benzediğini, ne için kullanıldığını ve onu kimin keşfettiğini öğrenin.
Azot nedir?
Normal şartlarda rengi, kokusu, tadı ve reaktivitesi olmayan, gaz halindeki bir kimyasal elementtir. Metal olmayanlar grubunda yer alır. Yüksek elektronegatif yüke ve çekirdeğinde 7 protona sahip olan oksijen seyreltici bir maddedir. En iyi bilinen bileşikleri nitrojen dioksit, nitrik oksit ve gülme gazıdır.
Azot sembolü
N Eskiden Az, Ázoe olarak bilindiği için sembol olarak kullanılıyordu. Ancak yeniden adlandırıldığında N harfiyle temsil edilir. Terim Latince nitrum , nitro veya sodyum bileşikleri ve gen üretmek kelimelerinden gelir. Basit bir ifadeyle bu, güherçile ürettiği anlamına gelir.
Azot Özellikleri
Elementlerin kimyasal tablosunun 15. grup ve 2. periyodunda yer alır ve N harfiyle tanımlanır. Bir gaz olarak, iyi bilinen nitrojen döngüsü sayesinde atmosferde tükenmez bir şekilde bulunur. Ek olarak, yaygın ve kararlı oksidasyon durumları sergiler. Ona atfedilen diğer özellikler şunlardır:
- Allotroplar : moleküler ve polimerik olmak üzere iki tane sunar.
- Dövülebilir : Dövülebilirlik ve süneklik eksikliği.
- Manyetizma : Diğer metal olmayanlar gibi ısıyı ve elektriği iyi iletmez.
- Sertlik : Mineral sertliği verileri olmadan görüntülenir.
- Renk : Herhangi bir renk göstermez.
- Durumu : Sıradan gaz, ancak katı veya sıvı nitrojene dönüştürülebilir.
- Tat ve koku : Tatsız ve kokusuzdur.
- Çözünürlük : Su ile temas halinde.
Azotun kimyasal ve fiziksel özellikleri
- Atom numarası : 7
- Grup : 15
- Dönem : 2
- blok :p
- Atom ağırlığı : 14.007
- Yoğunluk : 1,2506 kg/m³
- Durum : Gaz
- Oksit : Mevcut değil
- Erime noktası : -210°C
- Kaynama noktası : -196°C
- Özgül ısı : 1040 J/(K-kg)
- Elektronegatiflik : 3.04
- Ortalama yarıçap : 65 saat
- Kovalent yarıçap : 75h
- Atom yarıçapı : 56 saat
- Kabuk başına elektron sayısı : 2,5
- Oksidasyon durumları : +3, 5, 4, 2, 1
- Elektronik konfigürasyon : [He]2s 2 2p 3
Azotun kökeni
Resmi olarak 1772 yılında İskoçyalı Daniel Rutherford tarafından keşfedilmiştir. Bu kimyasal, yaşamı sürdürme, yanma özelliğinin olmaması gibi bazı özelliklerini göstermiştir. Daha sonra Fransız Antoine Lavoisier buna mefitik hava ve daha sonra cansız anlamına gelen azoé adını verdi. Daha sonra Doktor Jean Chaptal, güherçile veya nitroda bulunması nedeniyle nitrojen adını önerecektir.
Azot ne için kullanılır?
En pratik kullanımlarından biri, oksidasyonu durdurduğu için paketlenmiş gıdaları korumaktır. Aynı şekilde kimyasal patlayıcıların patlamasını engellemek, ampul yakmak, paslanmaz çelik yapmak, entegre devre veya transistör gibi elektronik parçaların yapımında da kullanılmaktadır.
Ayrıca yangına maruz kalmayı önlediği için uçak yakıtlarında da kullanılır. Ayrıca gübre üretimi sırasında kullanılır ve sıvı haldeyken trombositlerin ve kanın korunmasında faydalıdır. Ayrıca anestezi dahil çoğu farmakolojik ilacın içinde yer alır.
doğada faaliyet göstermek
Nitrojen döngüsünün yokluğu dünyadaki yaşamı olumsuz etkileyebileceği için çevreye katkısı çok önemlidir. Gerçek şu ki bu element bakterilerin toprağı gübrelemesine olanak sağlıyor. Daha sonra yaban hayatı için besin görevi gören bitkilerde depolanır.
Bu mineral nerede bulunur?
Havanın %80’i dinitrojenden (N2) oluştuğu için bu element Dünya atmosferinde bol miktarda bulunur. Ayrıca bitkilerde, yiyeceklerde, zehirli maddelerde, gübrelerde ve hatta kimyasal patlayıcılarda da bulunur.
Azot Yapısı
Genellikle CNO döngüsünde üretilen N14 ve N15 olmak üzere iki tip kararlı izotoptan oluşur. Ayrıca çeşitli nükleer reaksiyonların ürünleri olan N12, N13, N16 ve N17 gibi radyoaktif kökenli başkalarını da bulabiliriz.
Azot nitrojen elde edilmesi
Genellikle atmosferde, hava sıcak demir veya bakırdan geçtiğinde elde edilir, böylece oksijen havadan ayrılarak N’nin reaktif olmayan gazlarla karışması sağlanır. Ek olarak, havanın fraksiyonel damıtılarak sıvı hale getirilmesiyle izole edilmesi mümkündür. Bu şekilde onu sıvı oksijenden ayırmak mümkündür.
İnsan vücudu üzerindeki etkiler
Suda bulunan nitritler ve nitratlar sayesinde kandaki oksijen akışını azaltmak gibi sağlık açısından zararlı etkilere neden olabilir. Aynı şekilde tiroid bezinin düzgün çalışmasını azaltır, A vitamininin depolanmasını engeller ve kanserden sorumlu olan nitrozaminlerin üretilmesini sağlar.
Kısaca nitrojen kelimesi gaz halindeki, renksiz, kokusuz ve tatsız bir kimyasal elementi ifade eder. Özellikleri arasında duyarlılık, süneklik ve şekillendirilebilirlikten yoksundur. Pek çok uygulaması jet yakıtı ve gıda oksidasyonunu önleme gücünü içerir.